FENIX - (WZFO)
FENIX - popularny aparat małoobrazkowy
"Aparat FENIX I jest pierwszym polskim aparatem fotograficznym małoobrazkowym. Należy on do typu aparatów o sztywnej konstrukcji, które obecnie na całym świecie cieszą się coraz większą popularnością. Jego wyposażenie mechaniczne i optyczne odpowiada wymaganiom stawianym nowoczesnym aparatom fotograficznym tego typu i klasy. (…) Obiektyw o jasności 1:2,8, o nieco skróconej ogniskowej (45 mm) zapewnia dużą głębie obrazu, co jest ważne w tym typie aparatów. Migawka o wystarczająco dużym zakresie czasów posiada synchronizację do lamp błyskowych. Szybki przesuw filmu przy pomocy dźwigni, sprzężony z równoczesnym napinaniem migawki, wyklucza możliwość mimowolnego naświetlenia tej samej klatki filmu dwukrotnie lub przesunięcia nie naświetlonej klatki. Film przesuwa się z kasetki do kasetki bez konieczności wstecznego przewijania po naświetleniu.
Wskaźnik rodzaju założonego filmu i sanki dla dodatkowych przyrządów uzupełniają wyposażenie tego aparatu." WARSZAWSKIE ZAKŁADY FOTO-OPTYCZNE
Z instrukcji aparatu - ok. 1960 roku
Fenix II
"Aparat FENIX I jest pierwszym tego typu aparatem produkcji polskiej i nie ustępuje jakością aparatom zagranicznym tej samej klasy. Przeznaczony jest do zdjęć amatorskich. Aparat fotograficzny FENIX II różni się od aparatu FENIX I tym, że ma wbudowany dalmierz sprzężony z obiektywem, co ułatwia znacznie nastawianie na ostro."
Z informatora sprzętu fotograficznego - Antoni Subocz, WNT Warszawa - rok 1961
Produkcję aparatów fotograficznych FENIX I rozpoczęto w Warszawskich Zakładach Foto-Optycznych w 1957 roku, a w 1958 roku wyprodukowano jego ulepszony model - FENIX II. Aparat FENIX był trzecim - po aparatach START i DRUH, modelem aparatu fotograficznego wyprodukowanego przez WZFO.
Głównym konstruktorem aparatu byli pracownicy WZFO inż. Feliks Sujkowski przy współpracy z inż. Kazimierzem Szandurskim.
Migawka centralna aparatu opracowana została przez inż. Janusza Jirowca, natomiast obliczeń obiektywu Euktar w który aparaty były wyposażane dokonał prof. Jan Matysiak.
Przed wprowadzeniem aparatów FENIX do sprzedaży informowano (początek roku 1957): "Aparat ten będzie produkowany w różnych wykonaniach, tj. będzie wyposażony w różne obiektywy i różne migawki, będą modele bez dalmierza oraz z wbudowanym sprzężonym dalmierzem, a także w przyszłości przewiduje się wypuszczenie modelu z wymiennymi obiektywami. Oczywiście, zależnie od wyposażenia różna też będzie jego cena, która jednak przy seryjnej produkcji będzie utrzymana na takim poziomie, ażeby aparaty były dostępne dla wszystkich fotoamatorów".
Ceny aparatów w handlu detalicznym z Informatora Foto-Optyki z 1961 roku
| FENIX I | 1.200 zł |
| FENIX II | 1.500 zł |
| futerał | 125 zł |
| Dla porównania ceny innych aparatów produkcji WZFO | |
| START | 800 zł |
| START II | 1.200 zł |
| DRUH | 150 zł |
| W tym czasie ceny aparatów importowanych kształtowały się następująco | |
| ZENIT C | 2.500 zł (z futerałem i wężykiem) |
| ZORKI 4 | 3.600 zł (z futerałem) |
| EXAKTA Varex IIa | 11.400 zł (z pryzmatem, matówką i dalmierzem) |
Jak informował miesięcznik FOTOGRAFIA - "aparaty FENIX wyposażone będą w obiektywy o tych samych otworach względnych i ogniskowych, różniące się jedynie konstrukcją: trzysoczewkowy (tryplet) "EUKTAR" lub czterosoczewkowy "KOBAR" (tryplet z dwiema soczewkami sklejonymi - typu "TESSAR"). Soczewki obiektywów pokryte warstwa przeciwodblaskową".
I dalej:
"Aparaty te będą produkowane równolegle z obu obiektywami, tak aby zaspokoić zarówno wybrednych fotoamatorów, którzy stawiają szczególnie wysokie wymagania - dla nich przeznaczony będzie obiektyw "KOBAR", jak i dla fotoamatorów, których możliwości finansowe są bardziej ograniczone - ci będą mogli nabyć aparat z obiektywem "EUKTAR". Aparat będzie wyposażony w migawkę centralną o nastawianych czasach otwarcia od 1/10 do 1/250 oraz B. W przyszłości przewiduje się równoległą produkcję aparatów FENIX z migawką typu "COMPUR" - przy czym nastawianie czasów otwarcia i przysłony będzie ze sobą sprzężone w zależności od warunków ekspozycji (tj. oświetlenia przedmiotu i czułości filmu) i dokonywać się będzie za pomocą jednego tylko pierścienia nastawczego". (…) Zakres głębi ostrości przy danej przysłonie i nastawieniu na określoną odległość wskazują kropki wykonane na stałej części czołówki. Kropki te są różnych kolorów; w tych samych kolorach wykonane są też cyfry, określające wielkość otworu względnego na skali przysłon. I tak dwie kropki w kolorze czerwonym odpowiadają zakresowi głębi ostrości dla przysłony 4, cyfra 4 na skali przysłon jest również czerwona; odpowiednio dla przysłony 8 przewidziano kolor żółty, a dla przysłony 16 kolor zielony".
I na zakończenie przytoczonego artykułu:
"W przyszłości przewiduje się dalszą rozbudowę tego aparatu przez wbudowanie samowyzwalacza do migawki, zastosowanie światłomierza, a także (…) wymiennych obiektywów. W tym wypadku migawka o większej średnicy zostanie umieszczona za obiektywem, dzięki czemu obiektyw jako całość będzie mógł być wymieniany na obiektyw o ogniskowej dłuższej lub krótszej od normalnej".
I tyle z interesującego artykułu z Fotografii, który ukazał się przed wprowadzeniem aparatów do sprzedaży, autorami artykułu byli - Janusz Jirowiec - główny konstruktor Warszawskich Zakładów Foto-Optycznych oraz Feliks Sujkowski - główny konstruktor aparatów FENIX.
We wszystkich znanych nam internetowych informacjach dotyczących aparatu FENIX zamieszczona jest informacja, iż w aparacie tym, jako przypuszczalnie jedynym na świecie, migawka aparatu (układ przeniesienie napędu z dźwigni naciągu na języczek naciągu migawki) uruchamiana jest za pomocą sznurka. W związku z czym piszący te słowa czuje się zwolniony od podania tej informacji.
Przegląd modeli aparatów
model I - Fenix
| Nazwa | FENIX I |
| Producent | Warszawskie Zakłady Foto-Optyczne (WZFO) |
| Lata produkcji | 1957 - 1965 |
| Rodzaj aparatu | skrzynkowy aparat celownikowy, wykonujący 36 zdjęć w formacie 24 x 36 mm na małoobrazkowej błonie zwojowej typu 135, przewijanej z kasety do kasety |
| Korpus aparatu | metalowy (odlew ciśnieniowy ze stopu lekkiego) |
| Obiektyw | EUKTAR lub EMITAR 1:2,8/45, trzysoczewkowy anastygmat, przysłona irysowa o wartościach od f/2.8 do f/22 ze skokiem 1 EV, przednia soczewka pokryta warstwą przeciwodblaskową (P), niewymienny |
| Migawka | centralna trzysektorowa, o czasach otwarcia od 1/10 do 1/250 + B, lub od 1/15 do 1/250 + B, naciąg migawki z jednoczesnym przesuwem błony filmowej, wyzwalana spustem lub za pomocą wężyka spustowego |
| Celownik | lunetkowy, o powiększeniu 0,8x |
| Nastawianie ostrości | manualne według skali metrycznej poprzez obrót pierścieniem obiektywu |
| Gniazdo statywowe | 3/8'' |
| Licznik wykonanych zdjęć | |
| Wskaźnik rodzaju filmu | |
| Stopka i gniazdo do mocowania lamp błyskowych (X) | |
| Blokada zabezpieczająca przed podwójnym naświetleniem lub opuszczeniem nie naświetlonej klatki zdjęciowej | |
model II - Fenix II
Aparat wyposażony w dalmierz
model III - Fenix Ia
Model aparatu bez dalmierza, wyposażony w wizjer ze świetlną ramką
model IV - Fenix Ib
Fenix Ib jest rzadką odmianą aparatu FENIX I. Różni się on od tego ostatniego w zasadzie tylko tym, że posiada mechanizm (gałkę) służący do powrotnego zwijania filmu oraz widoczną w wizjerze podświetlaną ramkę ograniczającą format zdjęcia
model V - Fenix IIa
Aparat identyczny jak Fenix II lecz wyposażony w obiektyw Kobar
zdjęcie pochodzi ze strony auction.violity.com
model VI - Fenix IIb / Zefir b
Fenix IIb różnił się od aparatu Fenix I tym, że wyposażony został w mechanizm powrotnego przewijania filmu
Zefir B - aparat niczym nie różniący się od aparatu Fenix IIb
