Fotorewolwer - (Aleksander Karoli)

Aparat Aleksandra Karoli był kolejnym po aparacie Konrada Brandla, ręcznym aparatem fotograficznym - reporterskim.

Był to - jak wówczas mówiono aparat rewolwerowy.

Fotorewolwer Aleksandra Karoli był aparatem na płyty szklane formatu 9 x 12 cm, posiadał magazyn kasetowy na kilka klisz, i w odróżnieniu do aparatu Konrada Brandla wyposażony był w matówkę oraz migawkę umożliwiającą nastawianie kilku różnych czasów naświetlania. 

Nazwa aparatu	fotorewolwer
Rodzaj aparatu	ręczny, magazynowy
Rodzaj materiału negatywowego	płyty szklane formatu 9 x 12 cm
Lata produkcji	ok. 1888 - (1891) roku
Korpus aparatu	metalowy, pokryty skórą
Obiektyw	American Rapid
Migawka	o dwóch zakresach R - RETARD - czas naświetlania "długi" A - AVANCE - czas naświetlania "krótki"
Celownik	ramkowy
Ustawienie ostrości	na matówce, z lupą do precyzyjnego nastawiania ostrości, skala do ustawiania odległości
Cena aparatu (1890 rok)	85 srebrnych rubli

Aparaty Konstrukcji Aleksandra Karoli pojawiły się w sprzedaży w Warszawie w roku 1888, a więc po kilku latach po wprowadzeniu do sprzedaży aparatów przez Konrada Brandla (1883).

Aparat ten, jak reklamowano wówczas, był tzw. aparatem rewolwerowym (fotorewolwer magazynowy) z migawką umieszczoną wewnątrz objektywu, który fotografując trzymamy w ręku, nadzwyczaj prostej i praktycznej konstrukcji, a mogący co do dokładności momentalnych zdjęć, rywalizować z najlepszymi zagranicznymi aparatami.

 

Prawdopodobnie jedyny zachowany egzemplarz aparatu konstrukcji Aleksandra Karoli. Jest to aparat z magazynem kasetowym na 12 klisz formatu 9x12, posiadający obiektyw American Rapid 9x12, w odróżnieniu od aparatu Konrada Brandla wyposażony był w matówkę oraz migawkę o dwóch zakresach. Właścicielem aparatu był Mieczysław Karłowicz. Aparat ze zbiorów Muzeum Tatrzańskiego im. dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem (nr inw.: S/304/MT). Fotografie aparatu wykonał Leszek Ładygin.

Szczegółowy opis aparatu Aleksandra Karoli, oraz co najważniejsze zdjęcie, zamieszczony został w poradniku inż. J. Bohdanowicza - Poradnik fotografii dla amatorów - wydanym w Warszawie w 1891 roku.

 

 W poradniku Bohdanowicza zamieszczony został szczegółowy opis aparatu "zapożyczony z drukowanej instrukcyi samego wynalazcy".

 "Rysunek wyobraża aparat w perspektywie z boku, oraz widok z tyłu z otwartemi drzwiczkami magazynu i oddzielnie wyjętem pudełkiem "PP", zawierającem klisze (format 9 x 12 cent.). "A" - kamera, "CC" - dwa celowniki (jeden odchylony na dół, drugi wsuwany wewnątrz), służące do nastawiania aparatu na zdejmowany przedmiot. "O" - obiektyw, "M" główka, służąca do naciągania migawki, "m" korbka, służąca do regulowania szybkości migawki, "S" skala przymocowana do pudełka "PP", zaopatrzona w podziałkę z liczbami, "S" zatrzask do nastawiania na żądany numer. Na fir. 3 - "GG" zakończenie lunety, z pomocą której porusza się wewnętrzny mechanizm utrzymujący szkło matowe i przeznaczony do wprowadzania kliszy (przed ekspozycją) na to miejsce, gdzie uprzednio znajdowało się szkło matowe i zabezpieczający jednocześnie inne klisze do wyświetlenia. "D" szyberek, po otwarciu którego można widzieć przez lupę szkło matowe i znajdujący się na niem obraz przedmiotu na który aparat jest skierowany.   Nastawianie na ognisko odbywa się przez przesuwanie objektywu w jedną lub drugą stronę wewnątrz obejmującej go gilzy, patrząc jednocześnie na matowe szkło przez lupę (umieszczoną w lunecie), po otworzeniu szyberka "D". W celu szybszego i dokładniejszego nastawienia na ognisko, dla kilku główniejszych odległości przedmiotów: 5, 10, 25 i 50- ciu metrów - drogą doświadczenia wymierzoną została odległość objektywu od szkła matowego i w odpowiednich miejscach są zrobione wykroje, oznaczone temiż cyframi. (…) Przy zdejmowaniu wolno poruszających się przedmiotów, lub przy słabem świetle, jak również przy użyciu mniej czułych klisz - regulator "m",  powinien być ustawionym na miejscu, oznaczonym literą "R" (retard), dla przedmiotów zaś w szybkim biegu, przy dobrem świetle i przy użyciu wysoko czułych klisz na literę "A" (avance). Po uregulowaniu migawki, takową naciąga się przez obracanie główki "M" w kierunku strzałki. Połowa obrotu czyni migawkę naciągniętą i gotową do zdjęcia, - ćwierć obrotu, otwartą".
    Udanie się zdjęcia jest zależnem nie tylko od dobroci użytych  klisz, chemikalii i umiejętnego wywołania negatywu, trafnie użytej djafragmy, oraz odpowiednio zastosowanej szybkości migawek, lecz także, co najważniejsze, od nieruchomego zachowania się w chwili ekspozycyi. Temu warunkowi podlegają wszystkie aparaty ręczne bez statywy używane. Samo nieraz odetchnięcie lub drżenie ciała, wystarcza do otrzymania zdjęcia nie ostrego, lub o podwójnych konturach, a to tem łatwiej, czem ruch migawki będzie powolniejszym."

 Na zakończenie w/w opisu Aleksander Karoli przytoczył zalety swojego aparatu:
1. brak kaset lub oddzielnych zbiorników klisz,
2. znaczny zapas klisz,
3. łatwość nabicia aparatu niemi,
4. szybkość i łatwość zamiany eksponowanych klisz na świeże, przy zupełnem bezpieczeństwie od wyświetlenia,
5. znakomite własności objektywu,
6. oryginalna konstrukcja migawki, działającej bez żadnego wstrząśnięcia, pomimo bardzo szybkiego działania,
7. dogodny do mocnego trzymania w ręku kształt aparatu,
8. prosta konstrukcyja zapobiega zepsuciu się i daje wielką trwałość.

W roku 1890 fotorewolwer A. Karoli kosztował 85 srebrnych rubli

Insert reklamowy zamieszczony w tygodniku Wędrowiec dnia 17 sierpnia 1890 roku

Z podręcznika Aleksandra Karoli - o zaletach aparatów fotorewolwerowych:

"aparaty ręczne t.z. fotorewolwerowe - w wielkim znajdują się użyciu, zwłaszcza przez amatorów fotografii, prawdziwą zaś korzyść przynoszą artystom malarzom, służąc tymże jako notatnik do szkicowania z natury scen charakterystycznych, ruchów ludzi, zwierząt i t.p.

Formaty klisz najczęściej używane są 9 x 12 cent. (niekiedy mniejsze) większy format nad 13 x 18 cent. jest niemożliwy, gdyż czyni aparat zaciężkim i zawielkim. Kamery tego rodzaju posiadają podwójne kasety, a najodpowiedniejsze są bez kaset, z tak zwanemi magazynami; wtedy kamera sama w sobie mieści pewną ilość klisz emulsyjnych na szkle, papierze lub błonkach.

Klisze za pomocą stosownego mechanizmu przechodzą do miejsca, stanowiącego właściwą kamerę, po wyeksponowaniu napowrót do magazynu będąc zastępowane innemi.

Objektyw powinien być o największej sile światła. Ponieważ formaty są małe, a objektywy stosunkowo o krótkich ogniskach, kamery urządzane bywają bez rozciągania, w kształcie stałych skrzynek. Nastawianie przy zmiennych odległościach odbywa się za pomocą wysuwanego objektywu, mającego skalę dla zdjęć oddalonych na 10, 25, 50, 100 metrów.

Nastawianie odbywa się oceniając dystans na oko (przy nabytej wprawie), lub przy użyciu odpowiedniej matówki, przyrządu pryzmowego, lub wreszcie z lustrem i soczewką, odbijającego obraz w zmniejszeniu (...).

Migawka bardzo szybka, urządzona wewnątrz kamery, niedająca wstrząśnięcia, dozwalająca regulować się stosownie do siły światła i t.d. (...)

Ręcznych aparatów jest bardzo wiele systemów, z oryginalnie obmyślanemi konstrukcyami, z tych niewielka tylko liczba, cieszy się prawdziwą praktycznością.

Przy użyciu ręcznych kamer zachowane być winny następujące warunki:

1. Negatyw (na szkle, błonach lub papierze) powinny być wysoko czułe. Przy wydobywaniu (wywoływaniu) tychże użyte preparaty działające energicznie, przyspieszająco i t.p.

2. Dzień pogodny i to w godzinach, gdy światło posiada największe natężenie. Przedmioty bliskie, znajdujące się w znacznym ruchu, należy robić przy najszybszym ruchu migawki w oświetleniu słonecznem.

3. Im oddalenie znaczniejsze, tem łatwiej uchwycić przedmioty, nawet w bardzo szybkim ruchu znajdujące się, zwłaszcza gdy aparat nie znajduje się w kierunku prostopadłym do drogi, odbywanej przez też przedmioty, lecz w kierunku ukośnym.

4. Zdejmujący musi stać silnie bez najmniejszego drgnięcia w czasie ekspozycyi, zachowując podobne warunki, jak przy użyciu broni palnej; dla otrzymania celnego strzału".  

Aleksander Karoli Podręcznik dla fotografów i amatorów fotografii  Kraków 1893